ความรู้เบื้องต้น (Introduction)



ปรับปรุง : 2559-01-05 (ปรับ header)

1. ความรู้เบื้องต้น

วัตถุประสงค์
- เพื่อให้เข้าใจความหมายและประโยชน์ของระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ
- เพื่อให้เข้าใจระบบที่เกี่ยวข้อง และส่วนประกอบของระบบสารสนเทศ

ประเด็นที่น่าสนใจ
- wikipedia.org
- บทก่อนหน้า | บทต่อไป
- บันทึกในบล็อก
- playlist 49 clips : MIS 2555
- playlist เฉลย office 150 ข้อ

ความหมาย ข้อมูล (Data) หมายถึง ข้อเท็จจริงของสิ่งที่เราสนใจ อาจอยู่ในรูปของตัวเลข ข้อความ เสียง รูปภาพ หรือวิดีโอ
สารสนเทศ (Information) หมายถึง ทรัพยากรหนึ่งที่จำเป็นต่อการบริหารในองค์การ จึงต้องมีการจัดสรร จัดการอย่างเป็นระบบ ผ่านกลไกขององค์การ
เทคโนโลยี (Technology) หมายถึง สิ่งที่มนุษย์พัฒนาขึ้น เพื่อช่วยในการทำงานหรือแก้ปัญหา เช่น อุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักร วัสดุ หรือกระบวนการทำงาน
ไอที (IT = Information Technology) หมายถึง การใช้ประโยชน์จากคอมพิวเตอร์อิเล็กทรอนิกส์และซอฟท์แวร์คอมพิวเตอร์ เพื่อแปลง จัดเก็บ ป้องกัน ประมวลผล ส่งถ่าย เรียกใช้ และรักษาความมั่นคงของสารสนเทศ
เอ็มไอเอส (MIS = Management Information System) หมายถึง ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ เป็นคำที่มักใช้ในสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่อ้างอิงถึง เทคโนโลยี กระบวนการ ระบบ และบุคลากร ที่เกี่ยวกับคอมพิวเตอร์และการประมวลผล

การใช้งานเครื่องคอมพิวเตอร์ ประกอบด้วย 3 ส่วน ฮาร์ดแวร์ (Hardware) : อุปกรณ์ที่มองเห็น จับต้องได้
ซอฟท์แวร์ (Software) : ชุดคำสั่งควบคุมการทำงาน
พีเพิลแวร์ (People) : ผู้ควบคุม และสั่งการ

องค์ประกอบของระบบคอมพิวเตอร์ (Computer System Component) หน่วยประมวลผลกลาง (CPU = Central Processing Unit)
หน่วยความจำ (Memory Unit)
หน่วยนำเข้าข้อมูล (Input Unit)
หน่วยแสดงผลข้อมูล (Output Unit)
หน่วยจัดเก็บข้อมูล (Storage)

องค์ประกอบของระบบสารสนเทศ (Information System Component) วัตถุประสงค์ (Objective) : เป้าหมายชัดเจน
ข้อมูล และสารสนเทศ (Data & Information)
กระบวนการ (Process) : บวก ลบ เรียง แยก จัดกลุ่ม ทำนาย
ฮาร์ดแวร์ (Hardware) : พีซี โน๊ตบุ๊ค เครื่องบริการ พีดีเอ สมาร์ทโฟน
ซอฟท์แวร์ (Software) : ระบบปฏิบัติการ โปรแกรมประยุกต์
พีเพิลแวร์ (Peopleware) : นักเขียนโปรแกรม นักวิเคราะห์ระบบ ผู้จัดการโครงการ

ภาพของเทคโนโลยีในอดีต (Technology in The Past) เริ่มต้นจากการใช้งานทางทหาร
องค์กรใช้จัดการด้านการเงิน
การประมวลผลข้อมูลเป็นหน้าที่หลัก
คอมพิวเตอร์มีราคาสูง และขนาดใหญ่
ใช้งานเฉพาะกลุ่ม ไม่แพร่หลาย

ภาพของเทคโนโลยีในปัจจุบัน (Technology in The Present) บริการได้อย่างหลากหลาย
เป็นอันหนึ่งอันเดียวกับกลยุทธ์องค์กร
กระทบต่อทุกหน่วยงาน
มีความซับซ้อนเพิ่มขึ้น
ผูกสารสนเทศทั้งองค์กรเข้าด้วยกัน

ปัจจัยที่ทำให้เกิดระบบสารสนเทศ [1] มีการพัฒนาความรู้ และสิ่งประดิษฐ์ เกิด องค์ความรู้
มีการพัฒนาคอมพิวเตอร์ เกิด เครื่องมือ
มีการพัฒนาเทคโนโลยีการสื่อสาร เกิด เครือข่าย
มีการพัฒนาเทคโนโลยีการพิมพ์ เกิด การเผยแพร่
มีความต้องการสารสนเทศ เกิด การใช้ประโยชน์

บทบาทของไอที ไม่ได้บริการเฉพาะงานทางธุรกิจ
เป็นอันหนึ่งอันเดียวกับกลยุทธ์ทางธุรกิจ
กระทบต่อทุกหน่วยงาน
มีความซับซ้อนเพิ่มขึ้น
ผูกสารสนเทศทั้งองค์กรเข้าด้วยกัน

ลักษณะของข้อมูล ข้อมูลเชิงปริมาณ (Quantitative Data)
ข้อมูลเชิงคุณภาพ (Qualitative Data)

แหล่งที่มาของข้อมูล ข้อมูลปฐมภูมิ (Primary Data)
ข้อมูลทุติยภูมิ (Secondary Data)

ลักษณะของสารสนเทศที่ดี [1] ถูกต้อง (Accurate)
ครบถ้วนสมบูรณ์ (Complete)
สอดคล้องกับงาน (Relevance)
ทันเวลา (Timeliness)
ตรวจสอบได้ (Verifiable)
เชื่อถือได้ (Reliable)
ยืดหยุ่น (Flexible)
นำไปใช้ได้ง่าย (Simple)
# garbage in, garbage out

เป้าหมายของระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ เพิ่มประสิทธิผล (Effectiveness : Doing the right thing)
เพิ่มประสิทธิภาพ (Efficiency : Doing the thing right)
เพิ่มคุณภาพในการบริการลูกค้า (Increase Quality)
ครองใจลูกค้า และปกป้องจากคู่แข่ง (Customer Satisfaction)
ขยายช่องทางผลิตภัณฑ์ (Product Channel)
ขยายโอกาสทางธุรกิจ (Business Opportunity)
สร้างทางเลือกในการแข่งขัน (Alternative Competition)

ประโยชน์ของระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ แยกรายการแบบที่ 1 ช่วยอะไรได้บ้าง
ช่วยในการกำหนดกลยุทธ์ และแผนปฏิบัติการ
ช่วยให้ได้สารสนเทศทันเวลา
ช่วยตรวจสอบผลการดำเนินงานได้
ช่วยวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา และหาวิธีแก้ไข
ช่วยลดค่าใช้จ่าย
แยกรายการแบบที่ 2 เพิ่มอะไรได้บ้าง
เพิ่มประสิทธิภาพในการสื่อสาร
เพิ่มบูรณาการทั้งฝ่ายผู้ใช้และผู้ให้บริการสารสนเทศ
เพิ่มประสิทธิภาพในการตัดสินใจ
เพิ่มความสามารถในการผลิต
เพิ่มโอกาสและขยายช่องทาง

ข้อควรระวังในการจัดการระบบสารสนเทศ ความสามารถจัดการข้อมูล (Data Manipulation)
ความปลอดภัยของข้อมูล (Data Security)
ความยืดหยุ่น (Flexibility)
ความพึงพอใจของผู้ใช้ (User Satisfaction)

สิ่งที่ท้าทาย และปัญหาที่พบด้านไอที การควบคุมต้นทุน (Cost Control)
การควบคุมผลิตภัณฑ์ (Product Control)
การควบคุมข้อมูล (Data Control)

โครงสร้างของการจัดการสารสนเทศมี 4 ระดับ ระดับวางแผนกลยุทธ์ นโยบาย และการตัดสินใจ (Top Management)
ระดับวางแผนการปฏิบัติการ ในระดับยุทธวิธี (Middle Management)
ระดับควบคุมการปฏิบัติการ (Bottom Management)
ระดับปฏิบัติการ (Operation)

ระบบที่เกี่ยวกับระบบสารสนเทศ (Information System) เพื่อการจัดการมี 6 ระบบ ระบบสนับสนุนการบริหาร (ESS = Executive Support System)
หมายถึง ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหารระดับสูง ที่มีเพื่อช่วยประกอบการวางแผนเชิงกลยุทธ์ ตอบการบรรลุวิสัยทัศน์ และพันธกิจขององค์กร ซึ่งจะสนใจเฉพาะสารสนเทศที่สำคัญ และเป็นสารสนเทศที่ไม่มีโครงสร้างตายตัว แล้วเชื่อมโยงสารสนเทศกับภายนอก เช่น ผลการเปรียบเทียบยอดกับคู่แข่ง ข่าวภัยพิบัติที่อาจทำให้ต้องปรับนโยบายการผลิต แนวโน้มภาษีที่จะกลายเป็นโอกาสหรือภัยคุกคามต่อกลยุทธ์ขององค์กร
ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (DSS = Decision Support System)
หมายถึง ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหารหรือผู้เชี่ยวชาญ ที่มีเพื่อช่วยการตัดสินใจ และวางแผน เป็นการนำเสนอทางเลือกให้แก่ผู้บริหาร ซึ่งรายงานมีทั้งแบบเป็นโครงสร้างตายตัว และไม่ตายตัว สารสนเทศจะเป็นรายงานการวิเคราะห์ หรือการพยากร เช่น ยอดขายรายไตรมาส หรือสรุปผลขายเปรียบเทียบแต่ละสาขา หรือรายงานการพยากรยอดขาย
ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (MIS = Management Information System)
หมายถึง ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหารระดับกลาง หรือหัวหน้างาน ที่มีเพื่อใช้ตรวจสอบทำงาน หรือการบรรลุตามวัตถุประสงค์ที่กำหนด ซึ่งจะเป็นรายงานมีโครงสร้างตายตัว หรือเป็น Periodic Report เช่น รายงานสรุปยอดขายตามกำหนดเวลา รายงานเพื่อตรวจสอบความผิดปกติ หรือรายงานงบการเงินของบริษัทที่ต้องเสนอไปยังตลาดหลักทรัพย์
ระบบสารสนเทศสำนักงาน (OIS = Office Information System)
หมายถึง ระบบเทคโนโลยีและเทคโนโลยีสารสนเทศ สำหรับทุกคนในองค์กร ที่มีเพื่อช่วยให้การทำงานร่วมกัน การติดต่อสื่อสารในสำนักงาน และภายนอกมีประสิทธิภาพสูงสุด เช่น การแชร์เอกสาร อีเมล ระบบเครือข่ายเอกสารภายในสำนักงาน ระบบไอพีโฟน ระบบประเมินออนไลน์, Workflow, Leave Online หรือ Google Doc เป็นต้น
ระบบประมวลผลรายการ (TPS = Transaction Processing System)
หมายถึง ระบบปฏิบัติการทางธุรกิจสำหรับผู้ปฏิบัติงานระดับล่าง ที่เป็นข้อมูลจากหน่วยย่อยที่สุดในองค์กร และเกิดขึ้นบ่อยที่สุด ระบบนี้จะสนับสนุนให้การปฏิบัติงานมีความสะดวก ถูกต้อง และรวดเร็วเป็นสำคัญ เช่น ระบบ POS ที่ช่องชำระเงินของ BigC หรือ Lotus หรือระบบออกใบเสร็จของบริษัท
ระบบการจัดการความรู้ (KMS = Knowledge Management System) #
หมายถึง ระบบสารสนเทศที่สนับสนุนให้บุคลกรทุกระดับ ได้มีกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ซึ่งผู้บริหารมักเป็นผู้กำหนดเป้าหมาย และประเด็นในการสื่อสาร ผู้ร่วมกิจกรรมจะมีบทบาทแตกต่างกันไป เช่น 1) คุณเอื้อ คือ ผู้บริหารที่สนับสนุนให้เกิดกิจกรรม 2) คุณอำนวย คือ ผู้จุดประกาย ผู้เชื่อมโยงและกระตุ้นให้สมาชิกร่วมแลกเปลี่ยน 3) คุณกิจ คือ ผู้เป็นพระเอกนางเอกของกิจกรรม ผู้แสดงความเห็นหลัก 4) คุณประสาน คือ ผู้ประสานเครือข่ายให้เข้ามาร่วมกันแลกเปลี่ยน โดยกิจกรรมจะสมบูรณ์ไม่ได้หากไม่ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ เช่น Blog
+ http://thaiall.com/moodle/mod/glossary/view.php?id=24

แหล่งของสารสนเทศ แหล่งข้อมูลภายนอก (External Information)
แหล่งข้อมูลภายใน (Internal Information)
2.1 ที่ได้มาจากการประมวลผลข้อมูล (เช่น กำไร)
2.2 ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการประมวลผล (เช่น ชื่อบริษัท อัตราภาษี)
2.3 ที่ได้จากผู้บริหารระดับต่าง ๆ (เช่น เป้าหมายปีนี้ ยอดขายแต่ละแผนก)

วิวัฒนาการของคอมพิวเตอร์ (Evolution) ค.ศ.1642 Blaise Pascal & Gotfried vod leibnitz พัฒนาเครื่องบวกเลขเพื่อจัดเก็บภาษี
ค.ศ.1673 Joseph Jacqurad พัฒนาเครื่องประมวลผลกึ่งอัตโนมัติเพื่อใช้ในงานทอผ้า โดยใช้กระดาษแข็งเจาะรู (Punched Card) กำหนดให้เครื่องทำการทอผ้าตามลาย
ค.ศ.1833 Charles Babbage เป็นคนแรกที่เสนอแนวคิดเครื่องคอมพิวเตอร์ดิจิทอลยุคใหม่ พัฒนาเครื่อง Difference Engine ที่ใช้แรงดันไอน้ำ คำนวณหาค่า Logarithm : Log และถูกยกย่องว่าเป็นบิดาแห่งเครื่องคอมพิวเตอร์
ค.ศ.1843 Augusta Ada Byron หรือ Ada Lovelace ใช้แนวคิดของ Charles มาใช้เลขฐานสอง โดยการเขียนโปรแกรมที่ใช้เลขฐานสองในบัตรเจาะรู ถูกยกย่องว่าเป็นโปรแกรมเมอร์คนแรกของโลก

ยินดีรับ ผู้สนับสนุน เว็บไซต์ด้านการศึกษา
กลุ่มเว็บไซต์นี้ เริ่มพัฒนา พ.ศ.2542
โดยบุคลากรทางการศึกษาด้านคอมพิวเตอร์
โทร. 081-9927223 (ผมเป็นคนลำปางหนา)
ปล. ขอไม่รับ work at home / อาหารเสริม

หนึ่งภาพอาจสื่อความหมายได้ดีกว่าคำนับพัน : 01-06 : 07-12 : 13-19 : 49 คลิ๊ป

เอกสารอ้างอิง #
[1] ศรีไพร ศักดิ์รุ่งพงศากุล, "ระบบสารสนเทศและเทคโนโลยีการจัดการความรู้", บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด, กรุงเทพฯ, 2549.
[2] ประสงค์ ปราณีตพลกรัง และคณะ, "ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ และกรณีศึกษา", บริษัท ธนรัชการพิมพ์ จำกัด, กรุงเทพฯ, 2543.
[3] พนิดา พานิชกุล, "จริยธรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ", บริษัท เคทีพี คอมพ์ แอนด์ คอนซัลท์ จำกัด, กรุงเทพฯ, 2553.
[4] ศ.ดร.เรวัตร์ ชาตรีวิศิษฎ์ และคณะ, "การจัดการเชิงกลยุทธ์", บริษัท อักษรเงินดี จำกัด, กรุงเทพฯ, 2553.
[5] ผศ.ดร.พรรณี สวนเพลง, "ระบบสารสนเทศเชิงกลยุทธ์", บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด, กรุงเทพฯ, 2555.
[6] ผศ.ดร.ณัฏฐพันธ์ เขจรนันทน์ และ ผศ.ดร.ไพบูลย์ เกียรติโกมล, "ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ", บริษัท ซีเอ็ดยูเคชั่น จำกัด, กรุงเทพฯ, 2545.

"Imagination is more important than knowledge" - Albert Einstein

http://goo.gl/72BPC